با افزایش تعداد موتورسیکلتها در خیابانها و همچنین آمار تصادفات جادهای، ایمنی موتورسواران به یکی از دغدغههای اصلی مهندسان تبدیل شده است. یکی از تکنولوژیهای مهم و نجاتبخش در این زمینه، سیستم ترمز ضدقفل (ABS) است که امروزه در بسیاری از موتورسیکلتهای مدرن مشاهده میشود.
سیستم ABS چیست؟
ABS مخفف عبارت Anti-lock Braking System به معنای سیستم ترمز ضد قفل است. این سیستم با جلوگیری از قفل شدن چرخها در هنگام ترمزگیری شدید، باعث حفظ کنترل وسیله نقلیه و جلوگیری از سر خوردن آن میشود.
1. سنسورها: در هر چرخ، یک سنسور سرعت نصب شده که بهصورت لحظهای، سرعت چرخش را اندازهگیری میکند.
2. واحد کنترل ABS (ECU): اطلاعات دریافتی از سنسورها را تحلیل میکند.
3. مدول کنترل هیدرولیکی: وقتی ECU تشخیص دهد که یکی از چرخها در حال قفل شدن است، به مدول هیدرولیکی دستور میدهد فشار روغن ترمز را بهصورت لحظهای کاهش دهد و دوباره برقرار کند. این کار بهصورت بسیار سریع (چندین بار در ثانیه) انجام میشود.
4. نتیجه: چرخها قفل نمیشوند، موتور تعادل خود را حفظ میکند و راننده کنترل بیشتری روی مسیر دارد.
مزایای سیستم ABS در موتورسیکلت
افزایش ایمنی: کاهش خطر سر خوردن و واژگونی در ترمزگیریهای ناگهانی، بهخصوص در مسیرهای لغزنده.
حفظ تعادل و کنترل: حتی در شرایط اضطراری، امکان کنترل موتور فراهم میماند.
کاهش مسافت توقف: در بسیاری از مواقع، بهویژه در مسیرهای مرطوب یا یخزده، توقف سریعتر حاصل میشود.
مناسب برای موتورسواران تازهکار: اطمینان بیشتری برای کسانی که تجربه ترمزگیری شدید را ندارند.
معایب احتمالی سیستم ABS
هزینه بالاتر: وجود این سیستم باعث افزایش قیمت نهایی موتورسیکلت میشود.
افزایش وزن: به دلیل قطعات اضافه مانند سنسورها و واحد کنترل.
نیاز به تعمیر و نگهداری تخصصیتر: خرابی در ECU یا سنسورها نیازمند تعمیرکار ماهر است.
احساس متفاوت در ترمزگیری: بعضی موتورسواران حرفهای ممکن است حس طبیعی ترمز را در موتورهای ABS دار کمتر حس کنند.
تاریخچه و پیشرفتها
• اولین بار سیستم ABS در موتورسیکلتها توسط BMW در دهه ۱۹۸۰ معرفی شد.
• تا سال ۲۰۱۰، استفاده از ABS در موتورسیکلتها بهصورت اختیاری بود.
• امروزه در بسیاری از کشورها، مانند اتحادیه اروپا و هند، وجود ABS برای موتورسیکلتهای بالای ۱۲۵ سیسی الزامی شده است.
انواع سیستم ABS موتورسیکلت
1. ABS تک کاناله: فقط بر روی چرخ جلو یا عقب (معمولاً جلو) اعمال میشود. در موتورهای ارزانتر استفاده میشود.
2. ABS دو کاناله: مستقل برای هر دو چرخ؛ دقیقتر و ایمنتر.
3. ABS ترکیبی با CBS: در بعضی موتورها سیستم ترمز ترکیبی (CBS) نیز وجود دارد که بین ترمز جلو و عقب تعادل برقرار میکند.
4. ABS پیشرفته با IMU: در مدلهای پیشرفته، واحد اندازهگیری اینرسی (IMU) اطلاعاتی مثل زاویه خم شدن موتور را نیز تحلیل میکند. این نوع بیشتر در موتورهای اسپرت و گرانقیمت دیده میشود.
نکات نگهداری سیستم ABS
• بررسی سلامت سنسورهای چرخها بهصورت دورهای.
• تعویض روغن ترمز طبق دستور کارخانه.
• عدم دستکاری مدار ترمز یا سیمکشی ABS.
• در صورت روشن شدن چراغ هشدار ABS روی پنل، سریعاً به تعمیرگاه معتبر مراجعه شود.
جمعبندی
سیستم ترمز ABS، یکی از فناوریهای بسیار مؤثر در افزایش ایمنی موتورسیکلتهاست. با جلوگیری از قفل شدن چرخها و حفظ پایداری وسیله، احتمال بروز تصادف و آسیب کاهش مییابد. با وجود برخی معایب مانند افزایش قیمت، مزایای این سیستم بهویژه برای رانندگان شهری، مبتدیها و مسیرهای لغزنده قابل چشمپوشی نیست.